Gdańsk – Długi Targ

Sień Gdańska

W tej szerokiej kamienicy o delikatnej renesansowej fasadzie, przylegającej od wschodu do Dworu Artusa, aż do 1806 r. urzędowali ławnicy, stąd zwano ją Domem Ławników lub Sienią Gdańską. Do przestronnej sieni, jednej z najlepiej zachowanych (stąd zresztą wywodzi się nazwa całej zabytku), wchodzi się przez Dwór Artusa. Z zastawionej masywnymi meblami sali pięknie zdobione, kręcone schody prowadzą na pięterko, będące miejscem okresowych wernisaży malarskich, a zamkniętych na stale drzwi, wiodących na zewnątrz, strzegą dwie masywne renesansowe figury rycerzy o zdeformowanych, jakby stworzonych ręką Dudy Gracza rysach.

Neptun

Aby naprawdę poczuć atmosferę Gdańska, wystarczy dotrzeć do fontanny Neptuna przy Długim Targu. Tak czynili zawsze marynarze dziękujący królowi mórz za szczęśliwy powrót do domu. Ten najstarszy w Gdańsku świecki pomnik został odlany w brązie według projektu Piotra Husena w 1615 r. Kamienne elementy, wykonane według projektu Abrahama van den Blockego w latach 1757-1761, zastąpiono obecnymi rokokowymi cielskami potworów, będącymi dziełem Jana Karola Stendera. Woda trysnęła po raz pierwszy w 1633 r., a rok później zainstalowano żelazną kratę zabezpieczającą basen fontanny, bo podobno zamiast wody zaczęła tryskać gdańska „złota wódka”. Zgodnie z legendą, fontanna regularnie – raz na sto lat – mieni się złocistą barwą tego trunku. Zdemontowana w czasie wojny, zaszumiała na powrót w 1954 r.

Złota Kamieniczka

Za Dworem Artusa, pod nr. 41, stoi najbardziej podziwiany ze wszystkich gdańskich domów – renesansowa Złota Kamieniczka ze wspaniałą fasadą w stylu manieryzmu flamandzkiego. Jest wąziutka i tak delikatna i finezyjna, jakby była dziełem nie kamieniarzy, lecz skrzatów. Wbrew plotkom, które głosiły, że przywieziono ją w częściach z zamorskich krain w ładowniach holenderskich statków, została zbudowana w Gdańsku w latach 1609-1617, według projektu Antoniego van den Blockego, dla późniejszego burmistrza Gdańska Jana Spreymana. Wszystkie płaskorzeźby – dzieło Jana Voigta -były pokryte złotem. Na fryzach pomiędzy piętrami znajdują się rzeźby głów bohaterów i mężów stanu z różnych okresów historycznych. Rzeźbienia pomiędzy nimi przedstawiają sceny batalistyczne i mitologiczne, a nad przesłaniającą dach balustradą wznoszą się figury Kleopatry, Edypa, Achillesa i Antygony. Nad portalem widnieje kamienna figurka kobiety z dzieckiem na ręku zatytułowana Miłosierdzie; trochę zastanawia męczeński wyraz twarzy postaci, nielicujący z przesłaniem rzeźby.

Po przeciwnej stronie ulicy, pod nr. 19, gdzie dziś mieści się średniej klasy hotel Jantar, istniał niegdyś słynny Hotel du Nord, który gościł wiele sław -na przykład w 1877 r. przebywał w nim Jan Matejko z żoną i córką.

Zielona Brama

Od strony Motławy Długi Targ zamyka renesansowa Zielona Brama, której nazwa pochodzi od dawnego, porośniętego wodorostami mostu Zielonego (poprzednika dzisiejszego mostu). Jest to jedna z najładniejszych bram miejskich, posiadająca aż cztery arkadowe przejazdy. Jej urodę podkreślają finezyjne szczyty i mieniące się kolorowo szybki okien. Wyjątkowości dodaje jej budulec – użyta w Gdańsku po raz pierwszy drobna cegła, zwana holenderską. Zieloną Bramę wzniesiono w latach 1564-1568 według projektu Reguiera z Amsterdamu, w miejscu gotyckiej Bramy Kogi. Pracami kierował budowniczy miejski Jan Kramer. Brama miała pełnić funkcję rezydencji królewskiej, stąd jej pałacowy charakter. W XVII w. urządzano tu uroczyste biesiady okolicznościowe i przedstawienia teatralne. W jednym z nich uczestniczyła Ludwika Maria Gonzaga, która przybyła do Gdańska, aby poślubić polskiego króla Jana Kazimierza. 2 lutego 1743 r. powstało w Zielonej Bramie demokratyczne stowarzyszenie naukowe pod nazwą Towarzystwo Przyrodnicze, które pozwalało każdemu – niezależnie od narodowości i wyznania – na uczestnictwo w pracach badawczych. Obecnie wnętrza bramy zajmują gdańscy konserwatorzy zabytków.